Fazla kilo, sigara, alkol, sıhhatsiz beslenme ve ailesel etkenler derken son yıllarda giderek yaygınlaşan kalın bağırsak (kolon) kanseri, ülkemizde bayanlarda ve erkeklerde en sık görülen kanserler ortasında ikinci sırada yer alıyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Selçuk Dişibeyaz, kalın bağırsak kanserinin önlenebilir bir kanser olduğunu belirterek, “Kolon polipleri hiçbir belirti olmaksızın bağırsağımızda bulunabilirler. Bulundukları yer, sayı, büyüklük ve tiplerine nazaran kolon kanseri riski taşırlar. Günümüzde 50 yaş üzerinde yaklaşık her 4 bireyden 1’inde bulunan ve erkeklerde daha fazla görülen kolon polipleri kolonoskopide tespit edilip çıkartıldığında kanser de önlenmiş olur. Bu nedenle 50 yaşından itibaren tabibin önereceği aralıklarla kolonoskopi yaptırmak ömür kurtarıcı oluyor” diyerek kolon polipleri hakkında toplumda hakikat sanılan 5 yanlışı anlattı.
1- Hiçbir şikayetim yokken kolonoskopi yaptırmam gereksiz
Hiçbir şikayetiniz olmadan da kolonoskopi yaptırmanız gerekebilir. Zira kalın bağırsak kanserinin öncü göstergesi olabilen kolon polipleri hiçbir belirti olmaksızın bağırsağımızda bulunabilirler. Hekiminizin yaptığı karın muayenesinde de hiçbir bulgu göstermezler. Bu sebeple kalın bağırsaklar yüksek riskli şahıslarda daha genç yaşlarda ve 50 yaş üzerindekilerde bir şikayet olmasa bile ışıklı kamera bulunduran endoskopik formüller ile tetkik edilmeli. Kolonoskopi olarak isimlendirilen bu prosedür, doktorunuzun önereceği aralıklarla kesinlikle sistemli olarak yaptırılmalı.
2- Sağlıklı besleniyor, spor yapıyorum. Bende kolon polipi olmaz
Özellikle 50 yaş ve üzeri olmak, erkek cinsiyet, fazla kilolu olmak, sigara ve alkol kullanmak, ailede kolon polibi yahut kolon kanseri öyküsü olması kolon polibi riskini artırır. Yani diğer bir tabirle 50 yaşındaki bir kişi, 40 yaşındaki bir bireyden daha fazla kolon polibi bulundurma riskine sahip olduğu üzere fazla kilolu bireyler de zayıf yapılı bireylere nazaran daha fazla kolon polibi ile karşılaşırlar. Bu oran erkeklerde biraz daha fazladır. Lifli besinler, yeşillik, baklagil ve meyve tüketmek, Akdeniz diyeti, kırmızı et tüketimini azaltmak kolon polibi oluşma riskini azaltabilir fakat mutlaka ortadan kaldırmaz.
3- Kolonoskopi bağırsaklarıma ziyan verebilir
Kolonoskopi tarihte 1806’dan başlayarak günümüze dek tekniği, kalitesi, kapasitesi geliştirilerek tıpta kullanılageliyor. Elbette her girişimsel sürecin hastanın yaşına ve mevcut ek hastalıklarına nazaran değişen riskleri bulunabilir. Lakin bu günümüzde hayli düşük oranlarda kalmaktadır. Sıkça sorulan ‘bağırsak delinmesi’ üzere riskler aslında onbinde bir olarak bildiriliyor. Üstelik ender de olsa karşılaşacağımız kanama, delinme üzere durumların gelişen tıp teknolojisi sayesinde yeniden kolonoskopi esnasında muvaffakiyetle tedavisi de mümkün olabiliyor.
4- Kolonoskopi yerine diğer tetkik yaptırsam da olur
Bağırsağın iç yapısını değerlendirmede bugün için kolonoskopiye muadil bir alternatif bulunmuyor. Kapsül endoskopi üzere gelişmiş formüller yahut ileri radyolojik incelemeler (Bigisayarlı Tomografi gibi) kalın bağırsağın değerlendirmesinde elbette kullanılabilir. Lakin bunlar dolaylı, yalnızca teşhis sağlayan ve daha az zahmetli olduğu da tartışmalı olan formüllerdir. Üstelik bu prosedürler yaptırılsa da kesin teşhis, biyopsi yahut tedavi hedefiyle yeniden kolonoskopi gerekebilir.
5- Bir sefer kolonoskopi oldum, bir daha yaptırmama gerek yok
Bağırsak poliplerinin tekrarlayabildiğini, her bir polipin kendine has bir alt yapıya sahip olduğunu ve bulunduğu yer, sayı, tipe nazaran karakterinin, davranışının değiştiğini söyleyen Prof. Dr. Selçuk Dişibeyaz, şunları söyledi:
“Bu nedenle kolonoskopinin sonucuna nazaran tabibin belirteceği makul vakit aralıklarında nizamlı olarak kolonoskopi yaptırarak, bu polipler görüldüğünde alınmalı. Tekrar bağırsağın iltihabi hastalıkları ve damarsal hastalıkları da aşikâr aralıklarla endoskopik takip gerektirirler. Birden çok kolonoskopi olmak sıhhat için bir tehdit değil, tersine bağırsak kanserine karşı gözetici, önleyici ve tedavi edicidir.”